Cenne polichromie w cysterskim kościele są tak zatarte, że trudno je odtworzyć podczas trwających właśnie prac renowacyjno-konserwatorskich. - Będziemy wdzięczni za wskazówki, być może u kogoś zachowały się stare fotografie, które pomogą odczytać treść malowideł. Między pierwszą a drugą wojną światową były już poważne ubytki - mówi o. Bernard Kurbiel, który monitoruje prace konserwatorskie u cystersów.

Polichromie Andrzeja Radwańskiego z poł. XVIII wieku - alegoryczne i historyczne sceny z dziejów cystersów - to unikat. Znajdują się obecnie tylko w dwóch obiektach klasztornych w Polsce: u benedyktynek w Staniątkach oraz u cystersów w Jędrzejowie. Andrzej Radwański (1711-1726), absolwent studiów malarskich w Krakowie i w Niemczech był wybitnym twórcą iluzjonistycznych polichromii ściennych w kościołach, w tym na terenie diecezji kieleckiej.

Jędrzejowskie polichromie są tak zatarte, że niemożliwe jest odczytanie ich treści. Zdaniem o. Kurbiela, uzupełnienie malowideł pozwoli na zamknięcie pilnych prac w nawie południowej i uwypuklenie „piękna jednolitego wystroju barokowego”.

Cystersom udało się dotrzeć do notatek, jakie artysta robił w czasie prac w Jędrzejowie, ale dotyczą one opisu prac, a nie ich treści.

Obecnie we wnętrzu kościoła Ojców Cystersów rozpoczął się kolejny etap prac konserwatorskich. W tym roku najprawdopodobniej dokończona zostanie renowacja południowo-zachodniej części transeptu oraz trzech ołtarzy: św. Józefa, św. Wojciecha i w kaplicy Serca Jezusowego. Prace konserwatorskie prowadzone będą także w nawie południowej.

Środki finansowe na ten cel klasztor otrzymał z Unii Europejskiej w ramach działania Lokalnej Grupy Rybackiej „Jędrzejowska Ryba”. Realizacja tego zadania wynosi ponad 750 tys. zł. Dodatkowe środki przeznaczyły także gmina Jędrzejów i Starostwo Powiatowe. Ogółem renowacja będzie kosztowała ok. 996 tys. zł.

Dotychczas w ramach trwających od 2007 r. remontów odnowiono m.in. prezbiterium z pozłacanymi unikatowymi stallami, 4 ołtarze, ambonę, dekoracje stiukowe, zrekonstruowano ławki z XVIII wieku, posadzkę, wymieniono okna. Dotacja ministerialna na ten cel wyniosła 2,5 mln zł.

Historia archiopactwa cystersów sięga w XII wiek. W latach 1140-1149 Janik z rodu Gryfitów, arcybiskup gnieźnieński wraz ze swoim bratem Klemensem ufundowali w Brzeźnicy (Jędrzejowie) kościół i klasztor. Ojcowie przybyli tu z burgundzkiego opactwa Morimond. Kościół jest późnoromański w zrębie, z przekształceniami gotyckimi i barokowymi. W zachodnim murze fragment pozostałości świątyni romańskiej sprzed 1140. Do kościoła przylega klasztor (najstarsze jego skrzydło wybudowano w I poł. XIII wieku.), przebudowywany wraz z kościołem.